Τα προβλήματα και τις παραλείψεις που ταλαιπωρούν τον κλάδο των υδραυλικών και εν γένει ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς και μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, αναλύει στο «Θερμοϋδραυλικό» ο γενικός γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Βιοτεχνών Υδραυλικών Ελλάδας (ΟΒΥΕ) κ. Δημήτρης Βαργιάμης.
Συνέντευξη στη Χριστίνα Ρωμηού (από το έντυπο τεύχος Σεπτεμβρίου 2023)
Τι δεν έχει προχωρήσει ακόμα μετά από αιτήματα δεκαετιών στην αγορά των υδραυλικών εγκαταστάσεων; Πού θα φτάσει το κόστος κρίσιμων πρώτων υλών; Υπάρχει καμία πρόοδος στους κανονισμούς σε θέρμανση, ύδρευση και καθαρισμό δικτύων θέρμανσης;
Σε όλα αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις με συνέντευξη που παραχώρησε στο «Θερμοϋδραυλικό» ο κ. Δημήτρης Βαργιάμης, ο οποίος περιγράφει τη συνάντησή του ως γενικού γραμματέα της Συνομοσπονδίας με τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Κώστα Σκρέκα, καθώς και τι αποκόμισε από αυτήν. Παράλληλα, ο κ. Βαργιάμης σχολιάζει τα προγράμματα της κυβέρνησης για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και της κατανάλωσης ενέργειας, ενώ εξηγεί σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρξει πρόσθετη επιδότηση από το κράτος.
– Κύριε Βαργιάμη, πριν από ένα χρόνο είχατε αναφέρει σε δηλώσεις σας ότι η εικόνα στην αγορά των υδραυλικών εγκαταστάσεων είναι αποκαρδιωτική, λόγω της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας, αλλά και της παραοικονομίας. Βλέπετε σήμερα να έχει αλλάξει κάτι;
– Δυστυχώς, έναν χρόνο περίπου μετά, δεν έχει αλλάξει κάτι στην αγορά των υδραυλικών εγκαταστάσεων. Παραμένει ίδια η κατάσταση γιατί πολύ απλά χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις και πολιτική βούληση· κι έτσι τα προβλήματα παραμένουν εδώ και δεκαετίες τα ίδια.
Έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα με την εκπαίδευση, με την ανυπαρξία θεσμικού πλαισίου όσον αφορά το επάγγελμα –το πώς πορεύεται δηλαδή στην αγορά των υδραυλικών εγκαταστάσεων– αλλά και με τη θεσμοθέτηση κανονισμών στις εγκαταστάσεις θέρμανσης, ύδρευσης, αποχέτευσης και καθαρισμού των δικτύων θέρμανσης.
Πρόβλημα υπάρχει και με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, σε ό,τι αφορά την ποιότητα των εγκαταστάσεων, αλλά και την παραοικονομία που –δυστυχώς– αυξάνεται διαρκώς στη χώρα μας.
– Στο τέλος Ιουλίου έληξε και η προθεσμία για επανένταξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών στη ρύθμιση ων 120 και των 36-72 δόσεων. Θεωρείτε ότι ανάλογες κινήσεις της κυβέρνησης έχουν βοηθήσει επαρκώς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Τι άλλο χρειάζεται να γίνει κατά τη γνώμη σας;
– Τα ίδια τα νούμερα δείχνουν ότι δεν ήταν η αναμενόμενη η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, με την οποία προσπάθησε η κυβέρνηση –με νομοθετική πρωτοβουλία– να εντάξει τις επιχειρήσεις που έχουν ωφεληθεί.
Στη ρύθμιση αυτή εντάχθηκαν 10.000 περίπου επιχειρήσεις, αριθμός πολύ μικρός σε σχέση με το τεράστιο ιδιωτικό χρέος, που αγγίζει τα 260 δισ. ευρώ. Εμείς ζητάμε να υπάρξει μια πάγια ρύθμιση των 120 δόσεων, στην οποία να ενταχθούν όλες οι οφειλές, για να μπορέσει κάποιος να τις εξυπηρετήσει· και το θέμα είναι να μην υπάρχουν αποκλεισμοί.
Η προηγούμενη διάταξη άφηνε απέξω όσους έχουν οφειλές πριν την 1η Νοεμβρίου 2022 και έβαζε μέσα μόνο όσους είχαν δημιουργήσει ληξιπρόθεσμες οφειλές από την 1η Νοεμβρίου 2022 ως τις 28 Φεβρουαρίου του 2023. Το περιθώριο αυτό ήταν πάρα πολύ μικρό, οπότε δεν υπήρξε ανάλογη ανταπόκριση από την πλευρά των επιχειρήσεων που έχουν ωφεληθεί.
– Το κόστος των πρώτων υλών που χρησιμοποιούν οι υδραυλικοί, όπως π.χ. ο χαλκός και το αλουμίνιο, σημειώνουν συνεχείς ανατιμήσεις. Κατά πόσο επιτρέπει αυτό στις επιχειρήσεις του κλάδου να είναι βιώσιμες και λειτουργικές; Έχετε να προτείνετε εσείς κάτι ως πρόεδρος της ΟΒΥΕ;
– Το κόστος των πρώτων υλών έχει εκτοξευθεί στα ύψη, κι αυτό βέβαια –σε συνδυασμό με τις πληθωριστικές πιέσεις που βιώνουν οι καταναλωτές–έχει δημιουργήσει ένα αρνητικό κλίμα και στις εγκαταστάσεις. Δεν υπάρχει, δηλαδή, η οικονομική δυνατότητα για κάποιους καταναλωτές που ήθελαν να κάνουν παρεμβάσεις στις οικίες τους ή στους επαγγελματικούς χώρους τους, να τις πραγματοποιήσουν.
Όταν η μεσοσταθμική αύξηση των πρώτων υλών –όλων όσων χρησιμοποιούμε κι όχι μόνο του χαλκού, η τιμή του οποίου έχει αυξηθεί σχεδόν 100%– είναι κοντά στο 40%, καταλαβαίνετε ότι το κόστος μιας κατασκευής έχει ανέβει πάρα πολύ. Και σε συνδυασμό με το ενεργειακό κόστος, έχουμε μια αύξηση της τάξης του 75%, καθώς και αύξηση του κόστους κατασκευής, σε σχέση με την εποχή πριν από την ενεργειακή κρίση. Άρα, λοιπόν, έχει δημιουργηθεί ένα πάρα πολύ αρνητικό μείγμα.
Το θέμα είναι το κατά πόσο υπάρχουν σε αυτό το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον τρόποι ώστε να σταματήσει η άνοδος των πρώτων υλών αλλά και του κόστους ζωής γενικότερα.
– Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μου σχολιάσετε τα προγράμματα που έχει υλοποιήσει η κυβέρνηση: Το «Εξοικονομώ», το «Αλλάζω Θερμοσίφωνα», το «Ανακυκλώνω Συσκευή» κλπ. Είναι επαρκή μέτρα και πόσο μπορούν να περιορίσουν τις ανατιμήσεις και την ακρίβεια;
– Ασφαλώς τα προγράμματα αυτά είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρέπει να αναφέρω ότι το πρόγραμμα της εγκατάστασης ηλιακού θερμοσίφωνα ήταν μια πρόταση της ΟΒΥΕ την οποία υιοθέτησε η κυβέρνηση. Βέβαια υπήρξαν κάποιες παρατυπίες, τις οποίες τονίσαμε σε επιστολές μας.
Παραδείγματος χάριν, για να μπορέσει κάποιος να τοποθετήσει έναν ηλιακό, θα πρέπει να κάνει απεγκατάσταση του ηλεκτρικού. Νομίζω ότι λανθασμένα τέθηκε αυτός ο όρος στο πρόγραμμα, γιατί για να έχει κάποιος ζεστό νερό όταν δεν έχει ήλιο, θα πρέπει ή να εγκαταστήσει ένα νέο θερμοσίφωνα ή να συνδέσει τον ηλιακό με το ηλεκτρικό ρεύμα, μια κοστοβόρα διαδικασία και όσον αφορά την εγκατάσταση και όσον αφορά τη χρήση.
Στην καλύτερη περίπτωση θα πρέπει να ζεστάνει έναν ηλιακό θερμοσίφωνα των 120 lt και από αυτά θα χρησιμοποιήσει τα 40. Το νερό του ηλιακού θερμοσίφωνα το χειμώνα είναι σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες· οπότε, για να ζεσταθεί χρειάζεται μια τεράστια κατανάλωση, που ουσιαστικά καθιστά την ίδια την παρέμβαση ενεργοβόρα και σε λάθος κατεύθυνση, αν τη δούμε σε βάθος χρόνου.
– Στην αρχική πρόταση της ΟΒΥΕ δεν υπήρχε αυτός όρος, δηλαδή η αφαίρεση του παλιού ηλεκτρικού θερμοσίφωνα…
– Ακριβώς! Η πολιτεία θέλησε να το κάνει αυτό, για να διασφαλίσει ότι πραγματικά έγινε η εγκατάσταση. Νομίζω όμως ότι αυτό θα εξασφαλιζόταν με την εφαρμογή της νομοθεσίας, εάν δηλαδή σε κάθε εγκατάσταση απαιτούνταν υπεύθυνη δήλωση του αδειούχου που την έκανε, καθώς και εάν υπήρχε η η πρόβλεψη για δημιουργία πλατφόρμας για να ανεβάζει ο εγκαταστάτης φωτογραφίες που να αποδεικνύουν σε πραγματικό χρόνο ότι έγινε η εγκατάσταση και ότι δεν πήρε κάποιος τρίτος το voucher.
Επίσης, το νέο «Εξοικονομώ» έχει μια καινούργια ρύθμιση: Σε παλιές εγκαταστάσεις, εφόσον θέλει κάποιος να αντικαταστήσει τον παλιό λέβητα πετρελαίου με καινούργιο, δεν επιδοτείται πλέον το φυσικό αέριο. Είναι μια νέα ρύθμιση η οποία είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, γιατί οι αντλίες θερμότητας τις οποίες επιδοτεί είναι λιγότερο ενεργοβόρες όσον αφορά το περιβάλλον.
Ωστόσο υπάρχει κι εδώ ένα τεράστιο κόστος: Μια εγκατάσταση με αντλία θερμότητας είναι πολύ πιο ακριβή από ό,τι μια μονάδα ή λέβητα φυσικού αερίου. Εδώ θα πρέπει να υπάρξει μια έξτρα επιδότηση, γιατί ο καταναλωτής που θα θελήσει να αλλάξει το παλιό ενεργοβόρο σύστημα, θα πρέπει να βάλει πολύ βαθιά το χέρι στην τσέπη, προκειμένου να κάνει αυτή την παρέμβαση σε συνδυασμό με το «Εξοικονομώ».
– Μακροπρόθεσμα αυτά τα προγράμματα συμφέρουν τελικά την τσέπη μας ή όχι;
– Ασφαλώς και συμφέρουν, γιατί υπάρχει μια πολύ μεγάλη επιδότηση· και αν ο δικαιούχος είναι ανήκει σε μια χαμηλή εισοδηματική κατηγορία, η επιδότηση μεγαλώνει ακόμα περισσότερο. Το σημαντικό είναι σε αυτές τις παρεμβάσεις να υπάρχει ολοκληρωμένη παρέμβαση στις κατοικίες. Είναι ανώφελο να φτιάξεις σε ένα σπίτι το σύστημα θέρμανσης, αν δεν αλλάξεις π.χ. τα κουφώματα ή αν δεν τοποθετήσεις θερμομόνωση, ώστε να έχει τη βέλτιστη απόδοση ο καταναλωτής.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να μιλήσω για ένα μεγάλο θέμα ως γενικός γραμματέας της ΓΣΕΒΕΕ. Η Ελλάδα έκανε και συνεχίζει να κάνει μια τεράστια παρέμβαση στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας όσον αφορά τη θερμομόνωση και την αλλαγή κουφωμάτων· ωστόσο δεν έχουμε πρόοδο ακόμα στην αδειοδότηση του επαγγέλματος του αλουμινοκατασκευαστή και αυτού που τοποθετεί τα κουφώματα. Ειδικά στον τομέα της θερμομόνωσης δεν υπήρξε καμία εκπαίδευση και δεν δόθηκε καμία πιστοποίηση στους εργαζόμενους που ασχολούνται με το αντικείμενο. Τις παρεμβάσεις αυτές τις έκαναν δυστυχώς εργαζόμενοι που δεν είχαν τον μίνιμουμ βαθμό εκπαίδευσης.
– Ανταποκρίνονται στις ανάγκες της εποχής οι κανονισμοί για θέρμανση, ύδρευση και καθαρισμό δικτύων θέρμανσης, ή πρέπει να αλλάξουν;
– Δεν υπάρχουν κανονισμοί… Υπάρχουν κάποιες τεχνικές οδηγίες του ΤΕΕ, οι οποίες είναι απαρχαιωμένες και οδηγούν σε λάθος παρεμβάσεις, αν τις εφαρμόσει κάποιος. Ουσιαστικά όμως δεν εφαρμόζονται πουθενά. Για εμάς αυτοί οι κανονισμοί είναι πάρα πολύ σημαντικοί, γιατί διασφαλίζουν ότι οι εγκαταστάσεις που έχει αποφασίσει κάποιος να κάνει στην κατοικία του ή στον επαγγελματικό χώρο του θα γίνουν σωστά. Οι κανονισμοί ορίζουν κάποια στάνταρ τα οποία υποχρεούται να εφαρμόσει ο εγκαταστάτης, με αποτέλεσμα να διασφαλίζεται και η ίδια η εγκατάσταση και η δημόσια ασφάλεια.
Ας μην ξεχνάμε ότι το συγκεκριμένο επάγγελμα ενέχει πάρα πολλούς κινδύνους. Υπάρχουν άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους από εγκαταστάσεις που έγιναν με λάθος τρόπο, και παραμένει το ερώτημα από ποιους έγιναν αυτές οι εγκαταστάσεις.
– Ένα άλλο θέμα που είχε προκαλέσει πολιτική θύελλα και έντονες αντιδράσεις ήταν η συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση του νερού, με αφορμή τη σύσταση Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων. Πώς σχολιάζετε την επιστροφή της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Δημόσιο, και μάλιστα με ένα μόλις άρθρο, όπως είχε πει ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών;
– Ασφαλώς και είναι προς τη θετική κατεύθυνση η κρατικοποίηση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ. Το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό· δεν είναι εμπόρευμα. Πρέπει όλοι να έχουν πρόσβαση σε καθαρό και πόσιμο νερό. Ας μην ξεχνάμε ότι σήμερα 2 δισ. άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν αυτή την πρόσβαση.
Το θέμα του νερού έχει να κάνει και με το κατά πόσο η χρήση του γίνεται με το σωστό τρόπο· με το κατά πόσο πρέπει να περάσουμε σε διαφορετικές εγκαταστάσεις, ώστε να γίνεται εξοικονόμηση.
Υπάρχουν συστήματα επαναχρησιμοποίησης του νερού που εφαρμόζονται σε ευρεία κλίμακα από τις χώρες του δυτικού κόσμου. Φυσικά το μεγάλο θέμα είναι να δημιουργήσουμε –μέσα από την παιδεία κυρίως– μια κουλτούρα εξοικονόμησης του νερού. Γιατί το νερό δεν είναι ατελείωτο, και πρέπει να προστατεύσουμε τους υδάτινους πόρους με νύχια και με δόντια, ώστε να υπάρχει νερό για τις επόμενες γενιές.
– Εν έτει 2023 υπάρχουν νησιά της Ελλάδας που δεν έχουν πόσιμο νερό, κι ο κόσμος αναγκάζεται να αγοράζει εμφιαλωμένο. Μάλιστα, κατά την τουριστική περίοδο δεν υπάρχει επαρκές νερό ούτε για να κάνει κάποιος ένα μπάνιο σε νησιά π.χ. του Αργοσαρωνικού. Μπορεί η Ομοσπονδία σας να πιέσει την πολιτεία για την κατασκευή δικτύων;
– Έχουμε κάνει μια πρόταση για την εξοικονόμηση του νερού και την επαναχρησιμοποίηση με τα λεγόμενα «έξυπνα δίκτυα». Όσον αφορά την έλλειψη νερού, νομίζω ότι υπάρχει δυνατότητα συλλογής του νερού.
Η πολιτεία, σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε τέτοιες περιοχές με παρεμβάσεις συλλογής του βρόχινου νερού αλλά και αφαλάτωσης. Και μια πρόταση θα ήταν να διατεθεί σε αυτή την κατεύθυνση ένα ποσοστό κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Ίσως θα μπορούσε να γίνει ένας ανασχεδιασμός το επόμενο διάστημα στα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για τέτοια έργα υποδομής, μια και η οικονομία της χώρας στηρίζεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό. Πολιτικές προς αυτή την κατεύθυνση παρεμβάσεις θα βοηθήσουν και τον τουρισμό αλλά και την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.
Όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα θα μπορέσουν να υλοποιηθούν εάν υπάρξει ένας ουσιαστικός κοινωνικός διάλογος με το σύνολο των φορέων της κοινωνίας.
Σε θετικό κλίμα η πρώτη συνάντηση με τον υπουργό Ανάπτυξης
– Μέσα στον Ιούλιο είχατε συνάντηση ως γενικός γραμματέας της ΓΣΕΒΕΕ με τον υπουργό Ανάπτυξης, τον κ. Σκρέκα. Πήρατε κάποιες δεσμεύσεις από τον υπουργό αναφορικά με αυτά τα θέματα που προαναφέρατε, δηλαδή τη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων, τη δημιουργία μηχανισμών που να ελέγχουν τη νόμιμη επαγγελματική δραστηριότητα κλπ.;
– Η πρώτη συνάντηση με το νέο υπουργό Ανάπτυξης μπορώ να πω ότι ήταν σε θετικό κλίμα. Υπήρξε από την πλευρά του μια πρωτοβουλία να δημιουργήσουμε έναν δίαυλο σταθερής επικοινωνίας, προκειμένου να λύσουμε προβλήματα όπως είναι η χρηματοδότηση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων και των αυταπασχολούμενων· ωστόσο δεν υπάρχει ακόμα κάτι χειροπιαστό, ώστε να προβούμε σε κάποιες ανακοινώσεις.
Συνεχίζουμε με την ίδια κατάσταση με την ανυπαρξία χρηματοδοτικών εργαλείων μικρού βεληνεκούς, της τάξης των 20.000 – 30.000 ευρώ, που θα βοηθούσαν μια πολύ μικρή επιχείρηση.
Σε αυτό το θέμα –πρέπει να αναφέρω– υπήρξε προβληματισμός του Υπουργού για τη δημιουργία τέτοιων εργαλείων. Ο υπουργός μάς έδωσε την εντύπωση ότι θα υπάρξουν πρωτοβουλίες και βούληση ώστε να αλλάξουμε κάποια προβλήματα των τεχνικών επαγγελμάτων που χρονίζουν εδώ και δεκαετίες, και όσον αφορά την αδειοδότηση και όσον αφορά το εξεταστικό θέμα που έχουμε με τους συναδέλφους που θέλουν να πάρουν ή να αναβαθμίσουν την άδεια τους.
