Τον περασμένο Δεκέμβριο ανακοινώθηκε το νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021», ύστερα από σειρά διαβουλεύσεων, και στα τέλη Ιανουαρίου κλείνει η πλατφόρμα για την υποβολή των αιτήσεων από τους δυνητικά ωφελούμενους. Και αυτός ο κύκλος συγχρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους.
Άρθρο του κ. Δημήτρη Βαργιάμη* (έντυπο τεύχος Ιανουαρίου 2022)
Στόχος και του νέου κύκλου του προγράμματος «Εξοικονομώ» είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών με τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και, παράλληλα, η ελαχιστοποίηση του αρνητικού οικιακού περιβαλλοντικού αποτυπώματος που προέρχεται κυρίως από τις πεπαλαιωμένες εγκαταστάσεις θέρμανσης, την ελλιπή θερμομόνωση, τα ενεργοβόρα συστήματα ψύξης και άλλες πηγές. Η χρηματοδότηση των ελληνικών νοικοκυριών για τις δράσεις του συγκεκριμένου προγράμματος μπορεί να φτάσει και το 95%, ανάλογα με το εισόδημα των ωφελουμένων και σε συνάρτηση με την Περιφερειακή Ενότητα όπου βρίσκεται η κύρια κατοικία τους.
Η εμπειρία που έχει καταγράψει ο κλάδος όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και η συμμετοχή στο πρόγραμμα πολλών επαγγελματιών ως εγκαταστατών, δίνει στην ΟΒΥΕ τη δυνατότητα να επισημάνει τα λάθη και τις αδυναμίες του νέου κύκλου.
Το πρώτο που οφείλουμε να αναφέρουμε αφορά τη διαδικασία ένταξης στο πρόγραμμα. Μέχρι τώρα, η ταχύτητα στην κατάθεση των στοιχείων των ενδιαφερομένων καθόριζε αν θα ενταχθεί κάποιος στο πρόγραμμα, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα στους ωφελούμενους. Στη νέα προκήρυξη τα πράγματα άλλαξαν προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς δόθηκε μεγαλύτερη άνεση χρόνου προκειμένου να γίνει η κατάθεση των φακέλων. Παρέμειναν όμως πολλά προβληματικά σημεία, όπως είναι τα οικονομικά κριτήρια ένταξης, η παλαιότητα των κτιρίων και τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων και των εγκαταστάσεων που θα γίνουν. Αυτά τα ζητήματα οφείλουμε να σημειώσουμε και να αναδείξουμε.
Σημαντική παράλειψη του προγράμματος αποτελεί το ότι στο φάκελο δεν κατατίθενται τα στοιχεία όσων κάνουν τις εγκαταστάσεις, και ιδιαίτερα αυτές που έχουν σχέση με αδειοδοτούμενα επαγγέλματα, όπως είναι αυτά του υδραυλικού, του ηλεκτρολόγου, του ψυκτικού ή του συντηρητή εστιών καύσης. Επίσης δεν απαιτείται ούτε το τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών ούτε η υπεύθυνη δήλωση καλής εκτέλεσης, παρά μόνο το τιμολόγιο αγοράς του προϊόντος!
Ουσιαστικά, δηλαδή, το όλο «στήσιμο» του προγράμματος είναι σε λάθος βάση, γιατί δεν ελέγχεται η όποια τεχνική εγκατάσταση στο σύνολό της. Ο τεχνικός κόσμος όμως γνωρίζει πολύ καλά ότι, για παράδειγμα, για να αποδώσει τα μέγιστα ένα σύστημα θέρμανσης, δεν αρκεί απλώς να τοποθετηθεί μία καλή αντλία θερμότητας ή μία αξιόλογη μονάδα φυσικού αερίου. Χρειάζεται αφενός σωστή μελέτη και, αφετέρου, ποιοτική και ασφαλής εγκατάσταση βάσει ορισμένων προδιαγραφών. Σε πολλές περιπτώσεις όμως δεν πραγματοποιείται ούτε η μεν ούτε η δε, γιατί απλώς δεν ζητούνται από το ίδιο το πρόγραμμα!
Άλλο ένα σοβαρό πρόβλημα είναι ότι δεν επιδοτούνται παρεμβάσεις όπως είναι ο καθαρισμός των δικτύων θέρμανσης, ο οποίος πραγματικά προστατεύει και αναβαθμίζει τα συστήματα, ώστε αυτά να αποδίδουν τα μέγιστα. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι πολλές εταιρείες κατασκευής μονάδων φυσικού αερίου δεν αναγνωρίζουν τις εγγυήσεις των μονάδων φυσικού αερίου εάν δεν είναι καθαρή η εγκατάσταση.
Όσον αφορά το κομμάτι της θερμομόνωσης το οποίο περιλαμβάνεται και στο «Εξοικονομώ 2021», οι συντάκτες του αγνοούν το γεγονός ότι δεν υπάρχει κατάλληλα εκπαιδευμένο τεχνικό προσωπικό, με τη συνδρομή του οποίου θα είχαμε καλύτερα αποτελέσματα.
Οφείλουμε επίσης να τονίσουμε ότι η χρηματοδότηση του προγράμματος γίνεται με λάθος τρόπο. Οι προκαταβολές που δίνονται, ως ποσοστό επί του συνολικού προϋπολογισμού του κάθε έργου, είναι πολύ χαμηλές. Έτσι, στις περιπτώσεις που οι ωφελούμενοι δεν μπορούν να πάρουν δάνειο αλλά η επιδότηση για μια εγκατάσταση είναι υψηλή, οι επιχειρήσεις που πραγματοποιούν τις δράσεις του προγράμματος πρέπει ουσιαστικά να χρηματοδοτήσουν το συνολικό κόστος. Ωστόσο, η πλειονότητα των επιχειρηματιών αδυνατεί να υποστηρίξει τέτοιου είδους χρηματοδοτήσεις, και αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του προηγούμενου κύκλου του «Εξοικονομώ» δεν έχει υλοποιηθεί.
Η έλλειψη χρηματοδότησης είναι εμφανής στην αγορά, ενώ η εξόφληση των τιμολογίων γίνεται με μεγάλη καθυστέρηση. Θα πρέπει, λοιπόν, να βρεθούν εργαλεία που θα επιτρέπουν, με την έγκριση του προγράμματος, να ξεκινάει και η χρηματοδότηση. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, άλλωστε, ότι την περίοδο αυτή η ρευστότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι μηδαμινή.
Είναι πολλές οι παρεμβάσεις του προγράμματος που δεν καλύπτουν το συνολικό κόστος από την επιδότηση που προβλέπεται. Το πρόγραμμα πρέπει να επεκταθεί και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες καταγράφουν υψηλό αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μία παρέμβαση για την ένταξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα τις βοηθούσε επίσης στο επίπεδο του ανταγωνισμού. Ήδη η ΓΣΕΒΕΕ έχει καταθέσει σχετική ολοκληρωμένη πρόταση.
Επίσης για όλα τα παραπάνω, το διοικητικό συμβούλιο της ΟΒΥΕ έχει αποστείλει τεκμηριωμένες προτάσεις στο αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ταυτόχρονα συνεχίζει τον ουσιαστικό διάλογο με όλους τους επαγγελματίες του κλάδου, προκειμένου να καταγράψει προβλήματα και προτάσεις, συνεχίζοντας τον αγώνα της ενωτικά και συλλογικά.
*Ο κ. Δημήτρης Βαργιάμης είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Βιοτεχνών Υδραυλικών Ελλάδας (ΟΒΥΕ).
