Στην πράξη, το σύστημα καυστήρα-λέβητα ποτέ δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί ολόκληρη τη θερμογόνα δύναμη του πετρελαίου. Εκμεταλλεύεται μόνο ένα ποσοστό. Το ποσοστό αυτό λέγεται βαθμός απόδοσης.
Τα ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά καπνού και άλλων ρύπων που εκπέμπει κατά τη λειτουργία της μια εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης, οφείλονται στην ατελή καύση του πετρελαίου στο σύστημα καυστήρα-λέβητα-καπνοδόχου.
Η ατελής καύση μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως είναι η κατάσταση του συστήματος κεντρικής θέρμανσης και η παλαιότητα της εγκατάστασης. Κυρίως, όμως, οφείλεται στην έλλειψη σωστής και τακτικής συντήρησης και ρύθμισης του συστήματος καυστήρα – λέβητα – καπνοδόχου.
Η καλά μονωμένη καπνοδόχος βοηθά στον καλύτερο ελκυσμό και με νταμπέρ για τη σωστή ρύθμιση ελκυσμού, δηλ. στην καλύτερη διάχυση των καυσαερίων στο περιβάλλον και στην αποφυγή υγροποίησής τους, που δημιουργεί προβλήματα σκουριάς.
Έλεγχος καλής λειτουργίας και απόδοσης καυστήρα λέβητα
Ο έλεγχος της καύσης γίνεται με ειδικά όργανα (καυσαναλυτές), τα οποία πρέπει να διαθέτει ο ειδικά αδειοδοτημένος τεχνίτης που κάνει τη συντήρηση, τη ρύθμιση και τον έλεγχο του συστήματος καυστήρα – λέβητα – καπνοδόχου.
Με αυτά γίνεται ανάλυση των καυσαερίων, δηλαδή μετριούνται η θερμοκρασία τους, η ποσοστιαία αναλογία του CO2 ή του O2 , o δείκτης αιθάλης Rz, ενώ υπολογίζεται ο βαθμός απόδοσης (%) του συστήματος από τα ζεύγη τιμών CΟ2 ή Ο2 και η Δt= θερμοκρασία αέρος στο λεβητοστάσιο. Το ποσοστό του διοξειδίου του άνθρακα (CΟ2 ) που περιέχεται στα καυσαέρια είναι ένδειξη της περίσσειας αέρα, που έγινε η καύση. Δηλαδή όσο πιο υψηλό είναι το ποσοστό CΟ2 , τόσο η καύση πλησιάζει την τέλεια (μικρή περίσσεια αέρα).
Η θερμοκρασία εξόδου των καυσαερίων είναι ενδεικτική του θερμικού περιεχομένου και του βαθμού αξιοποίησής τους. Μεγάλη θερμοκρασία καυσαερίων σημαίνει μεγάλες απώλειες από το λέβητα.
Ο βαθμός απόδοσης (n που εκφράζεται με ποσοστό % επί του συστήματος καυστήρα – λέβητα) προκύπτει από τις τιμές ποσοστού του CO2 και της θερμοκρασίας εξόδου των καυσαερίων. Όσο μεγαλύτερο είναι το CO2 και χαμηλότερη η θερμοκρασία των καυσαερίων, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός απόδοσης.
Ο δείκτης αιθάλης (Rz) της κλίμακας Bacharach προσδιορίζει την αιθάλη (καπνιά) που εμπεριέχεται στα καυσαέρια. Λίγη αιθάλη σημαίνει καλή καύση και συνεπώς λίγη ρύπανση. Για τη σωστή λειτουργία του συστήματος λέβητα – καυστήρα πρέπει όλες ταυτόχρονα οι προαναφερθείσες παράμετροι (CO2 , θερμοκρασία καυσαερίων, δείκτης αιθάλης, βαθμός απόδοσης) να βρίσκονται εντός των νομοθετημένων ορίων (βλ. πίνακα).
Επίσης θα πρέπει ο αδειούχος συντηρητής της εγκατάστασης να συμπληρώνει και να παραδίνει στον υπεύθυνο της οικοδομής το φύλλο συντήρησης – ρύθμισης που ορίζει η νομοθεσία.
Το παράδειγμα που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό: Μια εγκατάσταση που λειτουργεί με CO2 =8%, Rz=3 και θερμοκρασία καυσαερίων 350°C, που έχει βαθμό απόδοσης n=78% και καταναλώνει 20.000 kg καύσιμου το χρόνο. Αν συντηρήσουμε και ρυθμίσουμε το σύστημα καυστήρα – λέβητα ούτως ώστε: CO2 =11%, Rz=1 και θερμοκρασία καυσαερίων 250°C, ο βαθμός απόδοσης θα είναι 88,5%.
Η βελτίωση του βαθμού απόδοσης θα είναι 10,5%, αλλά η ποσοστιαία εξοικονόμηση καυσίμου 12%, δηλ. 2880 kg το χρόνο (βλ. πίνακα 1 και 2).
Η σωστή συντήρηση – ρύθμιση της εγκατάστασης έχει τα παρακάτω οφέλη για εμάς τους χρήστες της κεντρικής θέρμανσης:
- Τα χρήματα από το επιπλέον πετρέλαιο που καίμε κάθε μέρα, χωρίς να ζεσταινόμαστε, πολλές φορές. Τα χρήματα (και το κρύο) που θα μας κόστιζε μια βλάβη το καταχείμωνο.
- Τα χρήματα που θα μας κόστιζε να αλλάζουμε, κάθε τόσο, μια εγκατάσταση, η οποία φθείρεται πολύ πιο γρήγορα από τις άλλες, γιατί δεν συντηρείται.
- Την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης που αναπνέουμε εμείς και η οικογένειά μας.
Η συντήρηση του καυστήρα – λέβητακαπνοδόχου
Η συντήρηση της εγκατάστασης πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Ο καταλληλότερος χρόνος είναι αμέσως μετά τη λήξη της περιόδου θέρμανσης (δηλ. Απρίλιο – Μάιο), ώστε να μη μείνουν τα κατάλοιπα της καύσης κατά την περίοδο του καλοκαιριού, οπότε είναι πιο δύσκολος ο καθαρισμός και υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης των εσωτερικών τοιχωμάτων του λέβητα.
Στο λέβητα πρέπει να γίνουν:
- Καθαρισμός της θερμαντικής εσωτερικής επιφάνειας και των αεριαυλών με συρμάτινες βούρτσες. Στεγανοποίηση τυχόν διαρροών καυσαερίων.
Στον καυστήρα πρέπει να γίνουν:
- Καθαρισμός του ακροφυσίου (μπεκ) του καυστήρα ή αντικατάστασή του, αν διαπιστωθεί ότι είναι μικρό ή μεγάλο για το λέβητα ή έχει συμπληρώσει τον αριθμό ωρών λειτουργίας, που προδιαγράφει ο κατασκευαστής του.
- Καθαρισμός της κεφαλής καύσης και του στροβιλιστή.
- Καθαρισμός και έλεγχος των ηλεκτροδίων ανάφλεξης και του φωτοστοιχείου.
- Καθαρισμός της αντλίας πετρελαίου και των φίλτρων πετρελαίου στη σωληνογραμμή, που φέρνει το καύσιμο από τη δεξαμενή στον καυστήρα.
- Καθαρισμός των πτερυγίων του ανεμιστήρα.
Τέλος στην καπνοδόχο πρέπει να γίνεται επιμελημένος και τακτικός καθαρισμός του καπναγωγού και της καπνοδόχου από τις κάπνες, τουλάχιστον κάθε δύο χρόνια.
Τι περιλαμβάνουν οι ρυθμίσεις
Όπως και η συντήρηση, έτσι και οι ρυθμίσεις πρέπει να γίνουν από τον ειδικό τεχνίτη, τον αδειούχο συντηρητή καυστήρων.
Είναι σκόπιμο να γνωρίζετε ότι περιλαμβάνουν:
- Ρύθμιση της αναλογίας αέρα και πετρελαίου, έτσι που να γίνεται σωστή καύση.
- Ρύθμιση της σωστής θέσης του στροβιλιστή και των ηλεκτροδίων.
- Έλεγχο και ρύθμιση του κυκλώματος αυτοματισμού, με το οποίο αρχίζει και σταματάει η καύση, καθώς και των οργάνων ασφαλείας (θερμοστάτες, βαλβίδα ασφαλείας) και ένδειξης (θερμόμετρα, μανόμετρα).
Ο τεχνίτης πρέπει να συμπληρώνει υποχρεωτικά το φύλλο συντήρησης και ρύθμισης της εγκατάστασης και να το παραδίδει στον διαχειριστή του κτιρίου. Στις εγκαταστάσεις με συνολική θερμική ισχύ μεγαλύτερη ή ίση με 400.000 Kcal/h επιβάλλεται η διενέργεια μετρήσεων τουλάχιστον μια φορά το μήνα και η καταχώρησή τους σε σχετικό βιβλίο.
Άλλες εργασίες γενικής συντήρησης που διευκολύνουν την καλή λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης είναι:
- Αποκατάσταση της θερμομόνωσης της εξωτερικής επιφάνειας του λέβητα και των σωληνώσεων του λεβητοστάσιου, αν έχουν καταστραφεί.
- Καθαρισμός της δεξαμενής πετρελαίου από σκουριές, λάσπες, νερό κλπ. μετά την εκκένωσή της, τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια.
- Απομάκρυνση των καπνοσυλλεκτών, αν υπάρχουν, από τις ταράτσες
Εργασίες που απαιτούνται για τη συντήρηση καυστήρα σε έναν πιεστικό καυστήρα αερίου είναι ελαφρώς διαφορετικές και περιλαμβάνουν τα εξής:
- Αποσύνδεση κεφαλής, ηλεκτροδίων έναυσης, ηλεκτροδίου ιονισμού και καθαρισμός αυτών.
- Καθαρισμό πτερωτής ανεμιστήρα.
- Καθαρισμό εσωτερικού μέρους του κέλυφους.
- Αποσύνδεση συγκροτήματος οργάνων αερίου.
- Καθαρισμό φίλτρων αερίου.
- Έλεγχο στεγανότητας βαλβίδων.
- Έλεγχο λειτουργίας πιεζοστάτη αερίου.
- Έλεγχο λειτουργίας πιεζοστάτη αέρα.
- Έλεγχο ρεύματος ιονισμού (υπο λειτουργία).
- Έλεγχο λειτουργίας ανιχνευτή αερίου.
Δείτε τους πίνακες του άρθρου στο τεύχος Μαρτίου 2018, αναζητώντας το πάνω δεξιά
*Ο κ. Ιωακείμ Τσάκωνας είναι ηλεκτρολόγος μηχανολόγος
