Ο Κανονισμός Πυροπροστασίας που καταρτίστηκε στη χώρα μας το 2018 έχει σκοπό την προσαρμογή στο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, και η συμμόρφωση των σχεδιαστών και των κατασκευαστών προς τις απαιτήσεις του είναι καίριας σημασίας.
Άρθρο του κ. Κωνσταντίνου Λιάκα* (από την έντυπη έκδοιση Απριλίου 2024)
Η προστασία της ανθρώπινης ζωής και η ασφάλεια των κτιρίων αποτελούν προτεραιότητα για κάθε νομοθεσία.
Στην Ελλάδα, η έκδοση του Κανονισμού Πυροπροστασίας κτιρίων το 2018 ανταποκρίνεται σε δύο βασικές ανάγκες. Αφενός, συνάδει με τις απαιτήσεις των ευρωπαϊκών Οδηγιών και Προτύπων, προσαρμόζοντας το εθνικό θεσμικό πλαίσιο στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, και αφετέρου ανταποκρίνεται στις σύγχρονες σχεδιαστικές, κατασκευαστικές και λειτουργικές ανάγκες των κτιρίων.
Ο Κανονισμός Πυροπροστασίας, όπως ορίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 41/2018, καθορίζει τις απαιτήσεις και τα μέτρα για την ασφάλεια του κοινού σε περίπτωση πυρκαγιάς. Αυτές οι απαιτήσεις περιλαμβάνουν τον κατάλληλο σχεδιασμό των κτιρίων και των εσωτερικών χώρων τους, την εγκατάσταση ενεργητικών μέσων και συστημάτων και την κατάλληλη επιλογή υλικών και εξοπλισμού.
Βασικοί στόχοι του Κανονισμού Πυροπροστασίας Κτιρίων είναι η προστασία της ζωής και της υγείας των ανθρώπων εντός των κτιρίων κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς, η αποτροπή της εξάπλωσης της φωτιάς εντός και εκτός του κτιρίου, καθώς και η προστασία των κτιρίων και του περιεχομένου τους από τις συνέπειες της πυρκαγιάς.
Ο Κανονισμός Πυροπροστασίας, όπως ορίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 41/2018, έχει εναρμονιστεί με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο –και συγκεκριμένα με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες Κατασκευής Προϊόντων (Construction Products Regulation [CPR/CPD]), καθώς και με το ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης δομικών προϊόντων. Αποτέλεσμα αυτής της εναρμόνισης είναι η απαίτηση για την επιβεβαίωση της καταλληλότητας των δομικών προϊόντων ως προς την αντίδρασή τους στη φωτιά και την πυραντίσταση.
Για διευκόλυνση της αξιολόγησης των δομικών υλικών σύμφωνα με κοινά πρότυπα, αυτά ταξινομούνται σύμφωνα με το Σύστημα Ευρωπαϊκών Κλάσεων (Euroclass) και ελέγχονται με τις εκάστοτε παραγράφους του προτύπου ΕΝ 13501, ανάλογα με τη χρήση τους. Για παράδειγμα, γραμμικά προϊόντα θερμομόνωσης σωληνώσεων ταξινομούνται σύμφωνα με το ΕΝ 13501-1.
Η ταξινόμηση της επίδοσης ενός δομικού προϊόντος ως προς την αντίδρασή του στη φωτιά γίνεται με χρήση τριών κριτηρίων, που είναι τα εξής:
1. Συμβολή στην ανάφλεξη και στην καύση: Έχουν καθοριστεί οι κατηγορίες A1, A2, B, C, D, Ε και F, με την A1 να αντιπροσωπεύει τη βέλτιστη κατηγορία και την F τη χειρότερη.
2. Συμβολή στην παραγωγή καπνού: Έχουν καθοριστεί οι κατηγορίες s1, s2 και s3, ανάλογα με το βαθμό παραγωγής καπνού, με την s1 να αντιπροσωπεύει τη μηδενική ή πολύ μικρή παραγωγή καπνού και την s3 τη σημαντική παραγωγή καπνού.
3. Συμβολή στην παραγωγή φλεγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων: Έχουν καθοριστεί οι κατηγορίες d0, d1, d2, ανάλογα με το βαθμό παραγωγής φλεγόμενων σωματιδίων ή σταγονιδίων, με την d0 να αντιπροσωπεύει τη μηδενική παραγωγή και την d2 τη σημαντική παραγωγή (βλ. πίνακα Δ.1 του Κανονισμού Πυροπροστασίας).
Στο πλαίσιο αυτό, τα υλικά μόνωσης των μηχανολογικών εγκαταστάσεων, δηλαδή τα τεχνικά μονωτικά υλικά, καλούνται να πληρούν όχι μόνο τις λειτουργικές απαιτήσεις τους, αλλά και τα χαρακτηριστικά που προβλέπει ο Κανονισμός Πυροπροστασίας, όπως είναι η μείωση των ενεργειακών απωλειών και της μετάδοσης δομικού θορύβου από τις εγκαταστάσεις, καθώς και η πρόληψη των συμπυκνώσεων σε εφαρμογές χαμηλής θερμοκρασίας στην επιφάνεια των εγκαταστάσεων.
Πέραν των σχετικών λειτουργικών απαιτήσεων, υπάρχουν πλέον κρίσιμες απαιτήσεις ασφαλείας κατά την επιλογή ενός προϊόντος. Τα υλικά θα πρέπει να έχουν ελεγμένη και ορισμένη συμπεριφορά σε περίπτωση φωτιάς, να είναι φιλικά στο περιβάλλον και να μην απειλούν την ανθρώπινη υγεία.
Ένα απαραίτητο εργαλείο για την επιλογή των υλικών είναι ο Πίνακας 13 του Προεδρικού Διατάγματος 41/2018 (βλ. πίνακα), όπου καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις αντίδρασης στη φωτιά για εσωτερικά τελειώματα και δάπεδα ανά κατηγορία χρήσης κτιρίου, καθώς και για τεχνικά μονωτικά υλικά. Οι ελάχιστες απαιτήσεις αντίδρασης στη φωτιά για γραμμικά προϊόντα θερμομόνωσης σωληνώσεων είναι αντίστοιχες με εκείνες των εσωτερικών τελειωμάτων των χώρων που διατρέχουν, σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 13501, με δείκτη L (A2L-S1, D0, BL-S1, D0, κλπ.).
Η σημαντικότερη αιτία σοβαρού τραυματισμού ή και θανάτου σε πυρκαγιά είναι αναμφίβολα η επίδραση του καπνού, ο οποίος παράγεται κατά την καύση δομικών και άλλων προϊόντων που απαρτίζουν ένα κτίριο. Για το λόγο αυτό, η ανάγκη αντιμετώπισης των κινδύνων που προκαλεί ο καπνός προβλέπεται ρητά και επιβάλλεται από το Προεδρικό Διάταγμα 41/2018..
Μελετώντας τον πίνακα του Π.Δ., προκύπτει άμεσα η ανάγκη για χρήση υλικών της ανώτερης κατηγορίας παραγωγής καπνού s1, δηλαδή για υλικά με μηδενική ή πολύ μικρή παραγωγή καπνού, σε χώρους οδεύσεων διαφυγής, σε οικοδομικά διάκενα σε τοίχους και οροφές, αλλά και σε ένα μεγάλο ποσοστό των υπόλοιπων χώρων του κτιρίου.
Αυτό πρέπει να τονιστεί τόσο κατά τη μελέτη όσο και κατά την κατασκευή του δικτύου, καθώς πολλά από τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως τώρα για τη μόνωση ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις του Κανονισμού Πυροπροστασίας ως προς την εκπομπή καπνού. Αντίθετα, υπάρχουν κατάλληλα υλικά που πληρούν αυτές τις απαιτήσεις σε συνδυασμό με τις ενεργειακές απαιτήσεις, αλλά απαιτείται χρόνος για την πλήρη ενημέρωση των μηχανικών και των εγκαταστατών, προκειμένου να συμμορφωθούν με το Π.Δ. 41/2018.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι ο καπνός που παράγεται από υλικά που περιέχουν τοξικές ουσίες μπορεί, ακόμα και σε μικρές ποσότητες, να είναι θανατηφόρος. Αν και δεν είναι υποχρεωτικό, θα ήταν πολύ χρήσιμο να υπάρξει μια ταξινόμηση και για την τοξικότητα του καπνού στις κατασκευές. Αυτή η πρακτική εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ενώ υπάρχουν ήδη πρότυπα όπως το EN 45545-2 που εφαρμόζεται για τα τεχνικά μονωτικά υλικά στον σιδηρόδρομο, καθώς και αντίστοιχα πρότυπα στη ναυτιλία (SOLAS, MSC).
Αυτές οι απαιτήσεις οδήγησαν στη δημιουργία υλικών με μη τοξική παραγωγή καπνού κατά την καύση, ενώ υπάρχουν πλέον στην αγορά και τεχνικά μονωτικά που συνδυάζουν τη χαμηλή εκπομπή καπνού (s1) και ταυτόχρονα τη μη τοξικότητα του καπνού που εκλύεται κατά την καύση τους.
Η επιλογή των κατάλληλων τεχνικών μονωτικών για τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις είναι κρίσιμης σημασίας για τη μείωση του κινδύνου της πυρκαγιάς και τη διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας. Μέσω της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς πυροπροστασίας και την επιλογή υλικών υψηλών προδιαγραφών, δημιουργούμε κτίρια που προστατεύουν τη ζωή και την περιουσία από τους κινδύνους της φωτιάς και του καπνού.
Η τήρηση και εφαρμογή του κανονισμού πυροπροστασίας αποτελεί υποχρέωση, για την κατασκευή ασφαλών και προστατευμένων κτιρίων που δεν κάνουν καμία “έκπτωση” στον τομέα της ασφάλειας και της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας.
Πίνακας Δ.1 του Κανονισμού Πυροπροστασίας: Πιθανοί συνδυασμοί του συστήματος ευρωπαϊκών κλάσεων (Euro-class) για την ταξινόμηση των δομικών προϊόντων ως προς την αντίδραση στη φωτιά.
Σημείωση: Τα προϊόντα κατηγορίας Ε θεωρείται δεδομένο ότι παράγουν καπνό, επομένως δεν εξετάζονται ως προς το κριτήριο s.
Πίνακας 13 του Προεδρικού Διατάγματος 41/2018: Ελάχιστες απαιτήσεις αντίδρασης στη φωτιά για εσωτερικά τελειώματα και δάπεδα ανά κατηγορία χρήσης κτιρίου
*Ο κ. Κωνσταντίνος Λιάκας είναι μηχανολόγος μηχανικός, διευθυντής πωλήσεων και μηχανικός οικονομικών & διαχείρισης της «Πλεύσις Μονωτική ΙΚΕ».
