Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν μια σύγχρονη καινοτομική τεχνολογία που καλύπτει ανάγκες θέρμανσης και ψύξης. Ωστόσο η αποδοτική και μακροχρόνια λειτουργία τους προϋποθέτει την τήρηση συγκεκριμένων προδιαγραφών κατά την εγκατάσταση και τη συντήρησή τους.
Του κ. Ιωάννη Μπετούνη*
Οι αντλίες θερμότητας αποτελούν ένα σύγχρονο και αποδοτικό σύστημα θέρμανσης και ψύξης, το οποίο έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη της ελληνικής αγοράς. Για να επιτευχθεί ωστόσο η πλήρης αποδοτικότητά τους, είναι κρίσιμο να τηρούνται οι οδηγίες εγκατάστασης που παρέχουν οι κατασκευαστές.
Η σωστή τοποθέτηση της μονάδας παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή απόδοση, στη μακροχρόνια λειτουργία, αλλά και στο συνολικό κόστος συντήρησης. Οι κατασκευαστές επισημαίνουν σειρά παραμέτρων τις οποίες πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη οι τεχνικοί κατά την εγκατάσταση, και παρακάτω παραθέτονται μερικές από αυτές.
Προσανατολισμός
Η θέση και ο προσανατολισμός της εξωτερικής μονάδας μιας αντλίας θερμότητας είναι ζωτικής σημασίας. Συνήθως οι κατασκευαστές, προτείνουν να τοποθετείται σε σημείο με νότιο ή νοτιοανατολικό προσανατολισμό,, το οποίο δεν επηρεάζεται από ισχυρούς βόρειους ανέμους. Η προστασία από τον άνεμο είναι απαραίτητη, για να αποφεύγονται απώλειες θερμότητας που επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση του συστήματος, ειδικά κατά τις ψυχρές περιόδους.
Επαρκής αερισμός
Η κυκλοφορία του αέρα γύρω από την εξωτερική μονάδα πρέπει να είναι ανεμπόδιστη. Οι κατασκευαστές συνήθως ορίζουν ότι η μονάδα πρέπει να απέχει τουλάχιστον 30 – 50 εκατοστά απόσταση από τοίχους, φράχτες, φυτά κλπ., στις πλευρές της και τουλάχιστον ένα μέτρο στην έξοδο του αέρα. Ο κακός αερισμός έχει ως αποτέλεσμα την παγίδευση θερμού ή ψυχρού αέρα, οδηγώντας σε μειωμένη απόδοση ή υπερκατανάλωση ενέργειας.
Κλιματικές συνθήκες και ηλιακή ακτινοβολία
Η εξωτερική μονάδα πρέπει να προστατεύεται από ακραίες καιρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, διότι η υψηλή υγρασία μπορεί να προκαλέσει φθορά ή διάβρωση σε μεταλλικά μέρη και ηλεκτρονικά κυκλώματα, ενώ η θερμοκρασία περιβάλλοντος επηρεάζει άμεσα την αποδοτικότητα της αντλίας.
Ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η αντλία θερμότητας παραμένει ανενεργή (σε περιπτώσεις που δεν χρησιμοποιείται για ψύξη), η συνεχής έκθεση στον ήλιο μπορεί να αυξήσει σημαντικά τη θερμοκρασία των εξωτερικών επιφανειών της μονάδας, επιβαρύνοντας τα πλαστικά και μεταλλικά εξαρτήματα.
Η έκθεση της μονάδας στην ηλιακή ακτινοβολία ενδέχεται να προκαλέσει πρόωρη γήρανση των υλικών, ξεθώριασμα ή ρωγμές στα πλαστικά μέρη, αλλοιώσεις σε ηλεκτρολογικές συνδέσεις λόγω υπερθέρμανσης και μείωση της συνολικής διάρκειας ζωής της μονάδας.
Η τοποθέτηση της μονάδας σε σημείο με φυσική σκίαση ή με χρήση ενός κατάλληλου αεριζόμενου σκιάστρου μπορεί να προστατεύσει την αντλία από τις αρνητικές συνέπειες της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο.
Οδηγίες του κατασκευαστή
Οι απαιτήσεις του κατασκευαστή της αντλίας θερμότητας όσον αφορά το σημείο τοποθέτησης πρέπει να ικανοποιούνται στο ακέραιο. Οι διαφοροποιήσεις κατά την τοποθέτηση της αντλίας αλλά και η παράλειψη συμμόρφωσης με τις οδηγίες του κατασκευαστή όσον αφορά τους ελέγχους και τη συντήρηση της αντλίας, έχουν δυσμενείς συνέπειες στην απόδοση της αντλίας και στην αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσής της.
Ας δούμε ένα παράδειγμα κακής τοποθέτησης μιας αντλίας θερμότητας σε μια εγκατάσταση σε μονοκατοικία στην Αττική. Έστω ότι ο ιδιοκτήτης της μονοκατοικίας αποφάσισε να τοποθετήσει την εξωτερική μονάδα της αντλίας θερμότητας στη βόρεια πλευρά του σπιτιού, σε στενό διάδρομο, ακουμπισμένη σχεδόν στον τοίχο και κάτω από μεταλλικό στέγαστρο με μικρές πλευρικές αποστάσεις (κάτω από 0,3 μέτρα) για τη ροή του αέρα. Επιπλέον, η μονάδα τοποθετήθηκε σε σημείο εκτεθειμένο σε έντονη ηλιακή ακτινοβολία το καλοκαίρι.
Οι συνέπειες της κακής αυτής τοποθέτησης θα είναι:
- Μειωμένη κυκλοφορία αέρα, με αποτέλεσμα να λειτουργεί η μονάδα με υψηλότερη από την προβλεπόμενη πίεση και με υψηλή θερμοκρασία.
- Κακή απόδοση το χειμώνα, με αύξηση του χρόνου λειτουργίας έως και 40% σε σχέση με άλλες εγκαταστάσεις.
- Αύξηση της κατανάλωσης ρεύματος, με το κόστος να αυξάνεται έως και 25% ετησίως.
- Υπερθέρμανση της μονάδας το καλοκαίρι, με φθορά στα εξωτερικά πλαστικά καλύμματα και αλλοίωση στις ηλεκτρικές συνδέσεις, με αποτέλεσμα να προκληθούν βλάβες κατά την επανεκκίνησή της την επόμενη χειμερινή περίοδο.
Συντήρηση
Η συντήρηση της αντλίας θερμότητας δεν πρέπει να σταματά όταν αυτή τίθεται εκτός λειτουργίας, εάν θέλουμε να παρατείνουμε τη διάρκεια της ζωής της και να κρατήσουμε υψηλό το βαθμό της απόδοσής της.
Η περίοδος αδράνειας της αντλίας θερμότητας, (συνήθως, καλοκαίρι για όσους δεν την χρησιμοποιούν για ψύξη) είναι η κατάλληλη ευκαιρία για την προστασία των εξαρτημάτων και τη διατήρηση της μονάδας σε καλή κατάσταση. Κατά τους μήνες που η αντλία θερμότητας δεν χρησιμοποιείται, θα πρέπει να γίνονται έλεγχοι και ενέργειες που θα εξασφαλίσουν την ορθή λειτουργία της, όταν αρχίσει η περίοδος της θέρμανσης. Ενδεικτικά, οι ενέργειες που θα πρέπει να γίνονται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, είναι οι ακόλουθες:
– Καθαρισμός εξωτερικής μονάδας, με αφαίρεση –για παράδειγμα– φύλλων, σκόνης και άλλων ρύπων.
– Έλεγχος αποστράγγισης, με εξασφάλιση της καλής λειτουργίας των σωλήνων και αποτροπή του φραγμού της ροής του νερού συμπυκνωμάτων.
– Σκίαση της μονάδας, με τοποθέτηση αεριζόμενου κατάλληλου καλύμματος ή σκιάστρου για προστασία από τον ήλιο, ώστε να αποτραπεί εγκλωβισμός θερμότητας.
– Οπτικός έλεγχος συνδέσεων, για έγκαιρο εντοπισμό τυχόν φθαρμένων ή διαβρωμένων εξαρτημάτων, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές πριν την επαναλειτουργία.
– Περιοδική ενεργοποίηση για σύντομο διάστημα, κάτι που βοηθά στη διατήρηση της καλής κατάστασης των εσωτερικών εξαρτημάτων.
– Κάλυψη ευαίσθητων εξαρτημάτων (όπως είναι π.χ. τα ηλεκτρολογικά κιβώτια, και ειδικά σε περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια) με υλικά που αντέχουν στην υπεριώδη (Ultraviolet [UV]) ηλιακή ακτινοβολία.
Εν κατακλείδι
Η αντλία θερμότητας, ως σύγχρονο σύστημα ενεργειακής διαχείρισης, απαιτεί σωστή εγκατάσταση βάσει των οδηγιών του κατασκευαστή, για να αποδώσει τα μέγιστα και να παραταθεί η διάρκεια της ζωής της στο μέγιστο.
Οι τεχνικοί οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τον προσανατολισμό, τον αερισμό, την υγρασία και τη θερμική καταπόνηση από τον ήλιο. Η αμέλεια ή η άγνοια σε αυτά τα ζητήματα οδηγούν σε μειωμένη απόδοση, αυξημένο ενεργειακό κόστος και μικρότερη διάρκεια ζωής της μονάδας.
Με τις κατάλληλες ενέργειες συντήρησης και κατά τη θερινή περίοδο, μπορούμε να προστατεύσουμε την αντλία θερμότητας και να εξασφαλίσουμε την απρόσκοπτη λειτουργία της για πολλά χρόνια.
*Ο κ. Ιωάννης Μπετούνης είναι BSc μηχανολόγος μηχανικός, με μεταπτυχιακό στη Ρομποτική (MSc Robotics) και διδακτορικό (PhD Canditate).
