Η νέα Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης της ΕΕ ορίζει ότι η μέτρηση της κατανάλωσης θερμότητας πρέπει να γίνεται μεμονωμένα ανά διαμέρισμα, και μάλιστα εξ αποστάσεως. Άρθρο του δρ. Απόστολου Ευθυμιάδη*
Μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των συστημάτων θέρμανσης, που αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και στην εξοικονόμηση ενέργειας, είναι η μετάβαση από τη διακοπτόμενη θέρμανση υψηλής θερμοκρασίας στη συνεχή θέρμανση χαμηλής θερμοκρασίας. Η μετάβαση αυτή είναι σήμερα εφικτή με τη χρήση τεχνολογίας αυτονόμησης των θερμαντικών σωμάτων μέσω θερμοστατικών κεφαλών (που ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του κάθε δωματίου), καθώς και ατομικών κατανεμητών κόστους θερμότητας.
Πρόκειται για μία από τις πιο αποδοτικές οικονομικά και ενεργειακά παρεμβάσεις, που μπορεί να αποφέρει εξοικονόμηση ενέργειας έως και 50%, με περίοδο απόσβεσης από έναν έως τρεις το πολύ μήνες.
Το νομοθετικό πλαίσιο
Η Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης (Energy Efficiency Directive [EED], 2023/1791 της 13ης Σεπτεμβρίου 2023) ορίζει στα άρθρα 14 και 15 ότι η μέτρηση της κατανάλωσης θερμότητας πρέπει να γίνεται μεμονωμένα ανά διαμέρισμα, ενώ στο άρθρο 16 απαιτεί δυνατότητα ανάγνωσης εξ αποστάσεως.
Οι μετρητές και οι κατανεμητές κόστους θέρμανσης που έχουν ήδη εγκατασταθεί αλλά δεν διαθέτουν δυνατότητα εξ αποστάσεως ανάγνωσης, θα πρέπει είτε να αναβαθμιστούν ώστε να αποκτήσουν αυτή τη δυνατότητα, είτε να αντικατασταθούν με νέες συσκευές που την υποστηρίζουν, το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2027.
Τις ίδιες ακριβώς απαιτήσεις έχει και ο νόμος 4986/ Οκτωβρίου 2022 (άρθρα 5, 6 και 7), με τον οποίο ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία EED 2018/2002.
Συστήματα κεντρικής θέρμανσης στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα κυριαρχούν τα δισωλήνια συστήματα κεντρικής θέρμανσης χωρίς μέτρηση κατανομής κόστους ανά διαμέρισμα. Επίσης, τα νεότερα συστήματα κεντρικής θέρμανσης με έναν σωλήνα διαθέτουν μετρητές ανά διαμέρισμα (ωρομετρητές) που δεν παρέχουν ούτε ακριβή ούτε εξ αποστάσεως μέτρηση.
Οι παλιοί λέβητες συνήθως έχουν διαστασιολογηθεί με το πρότυπο DIN 4701 (αντί για το νέο EN 12831), το οποίο συνήθως υπερεκτιμά το μέγεθος του συστήματος κεντρικής θέρμανσης κατά 25 έως 30%.
Έτσι, οι περισσότεροι λέβητες ήταν υπερδιαστασιολογημένοι, προκειμένου να επιτυγχάνουν γρήγορη θέρμανση των αρχικά κρύων διαμερισμάτων και να ικανοποιούν όλους τους ενοίκους, ενώ επιλέχθηκαν χωρίς κατάλληλη μηχανολογική μελέτη θέρμανσης, αλλά μόνο με βάση τα μέσα και τυπικά κριτήρια διαστασιολόγησης. Μπορεί, μάλιστα, ο παλαιός λέβητας όχι μόνο να είναι υπερδιαστασιολογημένος αλλά και να λειτουργεί συχνά στο 10% της ονομαστικής ισχύος του, γεγονός που υποβαθμίζει το βαθμό της απόδοσής του.
Ακόμα και μετά την εγκατάσταση θερμοστατικών κεφαλών ανά σώμα και κατανεμητών κόστους θερμότητας, δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητική απόδοση χωρίς παράλληλη αντικατάσταση του παλαιού λέβητα, ενώ είναι σπάνιος ο ταυτοχρονισμός όλων των θερμαντικών φορτίων, και συνήθως μειωμένος κατά 30%.
Αποδοτική επένδυση
Μία από τις πιο αποδοτικές οικονομικά επενδύσεις εξοικονόμησης ενέργειας στην Ελλάδα είναι η μετάβαση από τη διακοπτόμενη θέρμανση (για έξι ή οκτώ ώρες την ημέρα σε θερμοκρασίες 70 έως 90°C, χωρίς ατομική μέτρηση και χωρίς κατανομή κόστους ανά καταναλωτή) στη συνεχή θέρμανση χαμηλής θερμοκρασίας (50 έως 55°C), με ατομική μέτρηση και κατανομή κόστους ανά καταναλωτή, καθώς και με δυνατότητα μέτρησης εξ αποστάσεως.
Αυτή η επέμβαση απαιτεί κατανεμητές κόστους θερμότητας, θερμοστατικές κεφαλές και αντικατάσταση του παλαιού λέβητα με νέο λέβητα συμπύκνωσης με σχεδόν τη μισή θερμαντική ικανότητα του παλαιού λέβητα.
Ο νέος λέβητας συμπυκνώσεως θα έχει πλέον ελάχιστη υπερδιαστασιολόγηση, ενώ θα λειτουργεί με σταθερή απόδοση στο μειωμένο θερμαντικό φορτίο.
Με βάση τις υπάρχουσες εφαρμογές, αυτή η επέμβαση έχει ανά διαμέρισμα ένα τυπικό κόστος που φτάνει μόλις το 1/5 της τιμής εγκαταστάσεως νέων ατομικών λεβήτων. Επομένως, το κόστος εξαρτάται αποκλειστικά από τη συνεννόηση μεταξύ ενοίκων / ιδιοκτητών.
Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν αντλίες θερμότητας αντί για λέβητα συμπύκνωσης, έξυπνες θερμοστατικές κεφαλές με δυνατότητα χρονολογικού προγραμματισμού των σημείων ρύθμισης θερμοκρασίας, καθώς και έξυπνοι θερμοστάτες σε επίπεδο διαμερίσματος.
Στην εποχή μας, λοιπόν, η πρόκληση δεν είναι πώς θα θερμανθούμε, αλλά πώς θα περιορίσουμε τη σπατάλη, αλλά και πώς θα πληρώνουμε αποκλειστικά για ό,τι καταναλώνουμε.
*Ο δρ. Απόστολος Ευθυμιάδης είναι διπλωματούχος μηχανολόγος – ηλεκτρολόγος μηχανικός, ενεργειακός σύμβουλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (Π.ΟΜ.ΙΔ.Α.) και διαχειριστής της ιστοσελίδας www.technometrics.gr.
