Κλιματισμός και ιώσεις

Σε ποιο βαθμό επηρεάζει η χρήση μηχανημάτων κλιματισμού και εξαερισμού την εξάπλωση των λοιμογόνων ιών

Σύμφωνα με την ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating & Air Conditioning Engineers), η ανανέωση και ο καθαρισμός του αέρα που αξιοποιείται στη θέρμανση, στον εξαερισμό και στα συ­στήματα κλιματισμού, μπορούν να μειώσουν τη συγκέντρωση των λοιμογόνων ιών και κατά συνέπεια τον κίνδυνο μετάδο­σής τους μέσω του αέρα.

Αντιθέτως, οι χώροι που δεν κλιματίζονται μπορεί να προ­καλέσουν συνθήκες αυξημέ­νης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, στρες και δυσφορίας, που μπο­ρεί να αποδειχθούν δυσμενέ­στερες για τον άνθρωπο, επη­ρεάζοντας ταυτόχρονα την ά­μυνα του οργανισμού και κά­νοντάς τον πιο ευάλωτο στη μόλυνση.

Με λίγα λόγια, η ASHRAE δεν συνιστά την απενεργοποί­ηση των συστημάτων θέρμαν­σης, εξαερισμού και κλιματι­σμού ως μέτρο για τη μείωση της μετάδοσης του ιού αλλά προτείνει την ορθολογιστική χρήση τους.

Σύμφωνα επίσης με την ΙSHRAE (Indian Society of Heating, Refrigerating & Air Conditioning Engineers), η υγρασία είναι βασικός παράγοντας στην ά­μυνα του ανθρώπινου οργανι­σμού. Η σχετική υγρασία άνω του 80% τείνει να εξουδετε­ρώσει τους λοιμογόνους ιούς, αλλά η υπερβολική υγρασία ο­δηγεί σε υψηλότερα επίπεδα ακάρεων, σκόνης και μυκή­των. Σχετική υγρασία μεταξύ 40 – 70% θεωρείται κατάλλη­λη για τον άνθρωπο, ενώ μει­ώνει τα προβλήματα από πα­θογόνους ιούς.

Εξάλλου, σύμφωνα με δημο­σίευση του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ιωαν­νίνων, διακεκριμένοι ιολόγοι έχουν βρει ότι ο ιός μπορεί να επιβιώνει στα σταγονίδια για περίπου τρεις ώρες μετά την έξοδό τους με το βήχα. Μικρο­σταγονίδια 1-5 μm μπορούν να αιωρούνται για αρκετές ώρες στον αέρα, ενώ άλλες μελέ­τες έδειξαν ότι ο ιός επιβιώ­νει περισσότερο σε ορισμέ­νες επιφάνειες. Θα μπορού­σε λοιπόν να θεωρηθεί ότι ο ιός δεν είναι μόνο αερομετα­φερόμενος, και μέτρα όπως ο αποτελεσματικός καθαρισμός των επιφανειών, η τήρηση των αποστάσεων και οι συνθήκες απομόνωσης είναι μάλλον απα­ραίτητα για την αποφυγή της λοίμωξης. Οι ίδιοι τρόποι με­τάδοσης αναφέρονται και σε δημοσίευση της Ομοσπονδία Eυρωπαϊκών Ενώσεων Θέρ­μανσης, Εξαερισμού & Κλι­ματισμού REHVA.

Όπως λοιπόν προκύπτει έως τώρα από τις επιστημονικές μελέτες, η αύξηση του αερι­σμού των χώρων, η βελτιστο­ποίηση της ποιότητας του αέρα σε κάθε χώρου και οι κατάλ­ληλες συνθήκες θερμοκρασί­ας και υγρασίας φαίνεται να αποτελούν αποτελεσματικές συμπληρωματικές μεθόδους προστασίας.

Δεδομένων των συνθηκών, η σωστή διαχείριση και ορθή χρήση των συστημάτων αερι­σμού, θέρμανσης και κλιμα­τισμού ποικίλλει, ανάλογα με το είδος του κτιρίου, το είδος του χώρου και το είδος του ε­γκατεστημένου συστήματος.

Χώροι μεγάλου συνωστισμού

Για χώρους όπως είναι μονά­δες υγείας, εμπορικά κέντρα, κέντρα αναψυχής κ.ο.κ., που συνήθως κλιματίζονται από κεντρικές κλιματιστικές μο­νάδες, εκτός από την κατά το δυνατόν μείωση του χρό­νου παραμονής του αέρα σε ένα δωμάτιο, συνιστώνται ό­που είναι εφικτό και τα παρα­κάτω μέτρα:

• Αύξηση της παροχής του νωπού αέρα σε όλες τις κε­ντρικές κλιματιστικές μονάδες.
• Πλήρης αποφυγή της ανα­κυκλοφορίας του αέρα.
• Συνεχής λειτουργία των κεντρικών κλιματιστικών μο­νάδων (24/7) ακόμη κι αν δεν λειτουργεί το τμήμα το οποίο τροφοδοτούν (για λόγους α­ποφυγής πολλαπλασιασμού μικροοργανισμών).
• Συνεχής λειτουργία των α­νεμιστήρων των χώρων απο­χωρητηρίου (WC). Στην πε­ρίπτωση που η λειτουργία του ανεμιστήρα είναι συνδε­δεμένη με τη λειτουργία του διακόπτη φωτισμού, πρέπει να αποσυνδεθεί, εφόσον αυ­τό είναι εφικτό.
• Βελτίωση του βαθμού από­δοσης των συστημάτων καθα­ρισμού / επεξεργασίας του α­έρα προσαγωγής, τοποθετώ­ντας σύγχρονα φίλτρα. Αυτό υπό την προϋπόθεση ότι το σύ­στημα μπορεί να ανταπεξέλ­θει στις αυξημένες απατήσεις λόγω υψηλής πτώσης πίεσης.
• Εντοπισμός και ελαχιστο­ποίηση των διαρροών ή της εισροής παρασιτικού αέρα στο δίκτυο των αεραγωγών και των εναλλακτών.

Στις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες με περιστροφικούς εναλλάκτες αέρα θα πρέπει να σταματήσει η περιστροφή τους, και –αν είναι δυνατό– θα πρέπει να απορρίπτεται ο αέρας χωρίς να διέρχεται α­πό τον εναλλάκτη. Οι κεντρι­κές κλιματιστικές μονάδες με πλακοειδείς εναλλάκτες θα πρέπει να τίθενται εκτός λει­τουργίας εφόσον είναι εφικτό (παρότι δεν τεκμηριώνεται ε­παρκώς ο βαθμός επικινδυνό­τητάς τους).

Στις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες με ανακυκλοφορία αέρα θα πρέπει να κλείσουν οι ρυθμιστές ροής (damper) ανάμειξης και να απορρίπτε­ται ο αέρας επιστροφής κατ’ ευθείαν στον εξωτερικό πε­ριβάλλοντα χώρο.

Οι αεραγωγοί απόρριψης πρέ­πει να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από τα ση­μεία απορρόφησης φρέσκου αέρα. Ο καθαρισμός αυτών των αεραγωγών δεν φαίνεται να έχει πρακτικό αποτέλεσμα στην αποφυγή μετάδοσης του ιού από χώρο σε χώρο, καθώς το σύστημα εξαερισμού δεν α­ποτελεί πηγή μόλυνσης, δεδο­μένου ότι οι αεραγωγοί έχουν υπολογιστεί σωστά και με βά­ση τη διαφορά πίεσης μετα­ξύ των διαφορετικών χώρων.

Χώροι μικρού συνωστισμού

Για χώρους όπως είναι κα­ταστήματα, κομμωτήρια, που συνήθως κλιματίζονται από η­μικεντρικά συστήματα κλιμα­τισμού, συνιστώνται τα εξής:

• Σε χώρους χωρίς μηχανι­κό σύστημα αερισμού και ε­ξαερισμού είναι αναγκαία η χρήση λειτουργικών παραθύ­ρων. Ο αερισμός συνεισφέρει στην αύξηση των εναλλαγών του αέρα και στην προσαγω­γή καθαρού αέρα στο χώρο.
• Σε χώρους με μηχανικό α­ερισμό συνιστάται η αύξηση των εναλλαγών του αέρα, ε­νώ ο φυσικός αερισμός μπο­ρεί να χρησιμοποιηθεί για την περαιτέρω ενίσχυση της ποι­ότητας του αέρα του χώρου, με παράκαμψη των εναλλα­κτών αέρα όπου είναι δυνατό.
• Αποφυγή της ανακυκλο­φορίας του αέρα μεταξύ των διαφορετικών χώρων, εκτός αν γίνει τοποθέτηση ειδικών φίλτρων.
• Αύξηση των ωρών λειτουρ­γίας, ή ακόμη και συνεχής λει­τουργία των συστημάτων εξα­ερισμού και κλιματισμού, ιδα­νικά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και εάν δεν χρησιμοποιούνται οι χώροι.
• Συντήρηση και καθαρισμός των μηχανημάτων κλιματισμού σύμφωνα με τις προδιαγρα­φές του κατασκευαστή –συ­μπεριλαμβανομένου του χη­μικού καθαρισμού των εσω­τερικών μονάδων– από αδει­ούχους και πιστοποιημένους τεχνικούς.
• Διατήρηση και σταθερός έλεγχος της θερμοκρασίας εντός των βέλτιστων ορίων, μεταξύ 24°C και 30°C (σε υ­γρά κλίματα πιο κοντά στους 24°C και σε ξηρά κλίματα κο­ντά στους ή στους 30° C), και της σχετικής υγρασίας μεταξύ 40% και 70%.

Οικιακοί χώροι

Τα οικιακά κλιματιστικά ρυθ­μίζουν τις συνθήκες θερμοκρα­σίας και υγρασίας στο χώρο που έχουν τοποθετηθεί και δεν ανακυκλοφορούν αέρα μεταξύ διαφορετικών χώρων. Η πρόσβαση ανθρώπων στους χώρους αυτούς είναι περιορι­σμένη και ελεγχόμενη, και συ­νιστώνται για αυτούς τα εξής:

• Χρήση φυσικού αερισμού που συνεισφέρει στην αύξη­ση των εναλλαγών του αέρα και την προσαγωγή καθαρού αέρα στο χώρο.
• Συντήρηση και καθαρισμός των μηχανημάτων κλιματισμού σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή –συμπερι­λαμβανομένου του χημικού καθαρισμού των εσωτερικών μονάδων– από αδειούχους και πιστοποιημένους τεχνικούς.
• Διατήρηση και σταθερός έλεγχος της θερμοκρασίας εντός των βέλτιστων ορίων, μεταξύ 24°C και 30°C (σε υ­γρά κλίματα πιο κοντά στους 24°C και σε ξηρά κλίματα κο­ντά στους ή στους 30° C), και της σχετικής υγρασίας μεταξύ 40% και 70%.
• Χρήση καθαριστών αέρα με φίλτρα υψηλής κατακρά­τησης, τα οποία μπορούν να φιλτράρουν αποτελεσματικά τα σωματίδια από τον αέρα του χώρου και να παρέχουν παρόμοιο αποτέλεσμα με τον αερισμό.
• Χρήση λαμπών υπεριώδους ακτινοβολίας υπό προϋποθέ­σεις, για την απαλοιφή βακτη­ρίων και ιών σε περιόδους που στους χώρους δεν υπάρχει πα­ρουσία ανθρώπων.