Τα ηλιακά συστήματα, όπως είναι οι ηλιακοί θερμοσίφωνες, τα συστήματα βεβιασμένης κυκλοφορίας, τα ηλιακά συστήματα υποστήριξης θέρμανσης και τα συστήματα ηλιακής ψύξης, έχουν πολλές εφαρμογές και μπορούν να αξιοποιηθούν σε όλους τους κλάδους της οικονομίας της χώρας μας.
Άρθρο του κ. Γιάννη Χάσκου* (από την έντυπη έκδοση Μαΐου 2024)
Ο κλάδος της παραγωγής ηλιακών συστημάτων στην Ελλάδα έχει δεσπόζουσα θέση στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Βιομηχανιών Ηλιακής Ενέργειας (ΕΒΗΕ), η Ελλάδα αποτελεί μια από τις χώρες με τα περισσότερα εγκατεστημένα συστήματα ηλιακής θερμικής ενέργειας.
Η ελληνική βιομηχανία ηλιακών συστημάτων είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η πλειονότητα των ηλιακών συστημάτων που κατασκευάζονται και πωλούνται, είναι ελληνικά. Η ύπαρξη αυτής της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής αποτελεί έναν επιπλέον λόγο να αξιοποιηθούν τα ηλιακά συστήματα καθολικά σε όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Τα ηλιακά συστήματα χρησιμοποιούν την ηλιακή ακτινοβολία για την παραγωγή θερμικής ενέργειας, η οποία έχει πολλές εφαρμογές, όπως είναι η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, η ηλιακή υποστήριξη θέρμανσης, η ηλιακή ψύξη και άλλες βιομηχανικές εφαρμογές.
Ηλιακός θερμοσίφωνας
Ο ηλιακός θερμοσίφωνας είναι ένα προϊόν με μεγάλη απήχηση στην Ελλάδα και αποτελεί το πιο διαδεδομένο ηλιακό σύστημα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης στον κόσμο. Στην Ελλάδα, εξαιτίας της ηλιοφάνειας, μπορεί να εξασφαλίσει έως και το 90% του ζεστού νερού χρήσης, από τον ήλιο, χωρίς κανένα απολύτως κόστος.
Συστήματα βεβιασμένης κυκλοφορίας
Το σύστημα βεβιασμένης κυκλοφορίας λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο από ό,τι ένας ηλιακός θερμοσίφωνας. Το δοχείο αποθήκευσης του ζεστού νερού βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο σε σχέση με τους ηλιακούς συλλέκτες, όπως σε κάποιο υπόγειο, και το ζεστό νερό μεταφέρεται από τους συλλέκτες στο θερμοδοχείο με τη χρήση ενός κυκλοφορητή.
Το σύστημα βεβιασμένης κυκλοφορίας μπορεί να συνδυαστεί επικουρικά και με άλλες πηγές ενέργειας, όταν δεν επαρκεί ο ήλιος, όπως με αντλία θερμότητας, με λέβητα φυσικού αερίου ή πετρελαίου και με αντίσταση.
Ένα σύστημα βεβιασμένης κυκλοφορίας είναι πιο αποδοτικό, καθώς η επικουρική πηγή θέρμανσης χρησιμοποιείται μόνο όταν δεν έχει καλύψει ο ήλιος το 100% των αναγκών του συστήματος. Μέσω ενός ελεγκτή, η επικουρική πηγή ενέργειας χρησιμοποιείται όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη, και μέχρι αυτή να καλυφθεί. Επιπλέον, το δοχείο αποθήκευσης του ζεστού νερού είναι σε στεγασμένο χώρο και δεν είναι εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα, και ιδιαίτερα στο κρύο του χειμώνα.
Ηλιακή υποστήριξη θέρμανσης
Τα ηλιακά συστήματα υποστήριξης θέρμανσης έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν έως και το 60% της θέρμανσης ενός κτιρίου από τον ήλιο και λειτουργούν υποστηρικτικά με όλα τα συστήματα θέρμανσης, όπως με αντλίες θερμότητας, με λέβητες πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς επίσης με λέβητες και σόμπες βιομάζας και ξύλου.
Η εγκατάσταση και η λειτουργία των ηλιακών συστημάτων υποστήριξης θέρμανσης είναι απλή και όμοια με αυτήν ενός συστήματος βεβιασμένης κυκλοφορίας: Στην οροφή του κτιρίου τοποθετούνται συλλέκτες, και το νερό στέλνεται και αποθηκεύεται σε ένα θερμοδοχείο με τη χρήση ενός κυκλοφορητή. Ένας ηλεκτρονικός ελεγκτής φροντίζει ώστε, εάν η ενέργεια από τον ήλιο δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του συστήματος, na τίθεται σε λειτουργία το οποιοδήποτε επικουρικό σύστημα θέρμανσης, όπως η αντλία θερμότητας ή ο λέβητας αερίου.
Σήμερα, το αυξημένο ενεργειακό κόστος καθιστά τα συστήματα ηλιακής υποβοήθησης θέρμανσης μια επένδυση με γρήγορη απόσβεση.
Ηλιακή ψύξη
Το ηλιοθερμικό σύστημα ηλιακής ψύξης χρησιμοποιείται για να παράγει ψύξη το καλοκαίρι με τη βοήθεια ενός «ηλιακού ψύκτη», ο οποίος από το ζεστό νερό των συλλεκτών παράγει ψύξη με φυσικό τρόπο, αξιοποιώντας τις βασικές αρχές συμπύκνωσης και εξαέρωσης. Στη συνέχεια, το παγωμένο νερό διοχετεύεται στο σύστημα διαχείρισης του αέρα, παρέχοντας ψύξη στο κτίριο.
Συντήρηση και απόσβεση
Πέρα από την ευρεία χρήση τους, ένα άλλο πλεονέκτημα των ηλιοθερμικών συστημάτων είναι ότι τις περισσότερες φορές έχουν ελάχιστες απαιτήσεις συντήρησης. Ιδιαίτερα σε περιοχές με νερό σκληρότητας κάτω από 13,90°F (1°F = 1 mg ανθρακικού ασβεστίου ανά 100ml), όπως στην Αθήνα, η συντήρηση είναι απλή και εύκολη, και περιλαμβάνει καθαρισμό του θερμοδοχείου, αντικατάσταση της ράβδου ανοδίου και συμπλήρωση αντιψυκτικού υγρού.
Επίσης, τα ηλιοθερμικά συστήματα και ιδιαίτερα οι ηλιακοί θερμοσίφωνες έχουν γρήγορη απόσβεση, καθώς το σημερινό κόστος οποιασδήποτε μορφής ενέργειας είναι πολύ ακριβό. Για παράδειγμα, σε μια οικογένεια τεσσάρων μελών με μέση ημερήσια κατανάλωση σε ζεστό νερό χρήσης 150 – 200 λίτρα (κάτι που σημαίνει 73.000 λίτρα νερού τον χρόνο), η απόσβεση της αγοράς και της εγκατάστασης ηλιοθερμικού συστήματος μπορεί να γίνει σε 3-4 χρόνια. Από εκεί και πέρα, το σύστημα απλά εξοικονομεί χρήματα, καθώς η παραγωγή ζεστού νερού επιτυγχάνεται –ως επί το πλείστον– με δωρεάν ηλιακή ενέργεια.
Ανάγκη ηλιακών συστημάτων
Σύμφωνα με μελέτες όπως αυτές του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), το 25-30% των ελληνικών νοικοκυριών έχει εγκατεστημένο ηλιακό θερμοσίφωνα, γεγονός που κατατάσσει την Ελλάδα στη 2η θέση στην Ευρώπη και στην 5η στον κόσμο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ακόμα μεγάλο μέρος των ελληνικών νοικοκυριών που δεν διαθέτουν ηλιακό σύστημα.
Η ενεργειακή κρίση που βιώνουμε από το 2022 μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε ευκαιρία να απαλλαγούμε από κοστοβόρα και ενεργοβόρα συστήματα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης και θέρμανσης, και να διπλασιάσουμε την εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων σε κάθε τομέα.
Τόσο η ενεργειακή κρίση όσο και η κλιματική αλλαγή επιβάλλουν τώρα, περισσότερο από ποτέ, να θέσει η πολιτεία ως μέγιστη προτεραιότητα να γεμίσουν οι οροφές των κτιρίων από νέας τεχνολογίας αποδοτικούς ηλιακούς θερμοσίφωνες ή από συστήματα βεβιασμένης κυκλοφορίας, και αυτό να επεκταθεί και σε κάθε μορφής επαγγελματικούς χώρους.
Η εξοικονόμηση ενέργειας, από πολιτική ρητορεία πρέπει να γίνει επίσημη πολιτική του ελληνικού κράτους, και να προωθηθεί η χρήση συσκευών που καταναλώνουν ελάχιστη ή καθόλου ενέργεια, όπως είναι τα ηλιακά συστήματα.
Η ελληνική πολιτεία πρέπει να δώσει φορολογικά κίνητρα για την εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων χωρίς γραφειοκρατικά και χρονοβόρα προγράμματα, που επιφέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα· και αυτά τα κίνητρα θα πρέπει να δοθούν σε όλους.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί και στην υποστήριξη των ελληνικών βιομηχανιών παραγωγής ηλιακών συστημάτων, προκειμένου να αυξήσουν τις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, θα ωφεληθεί το περιβάλλον και θα αναβαθμιστεί η ποιότητα της ζωή μας.
Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ένας ηλιακός θερμοσίφωνας που παράγει ζεστό νερό χρήσης για μια οικογένεια 4 ατόμων, αποτρέπει την έκλυση περίπου 1.700 κιλών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανά έτος (πηγή: ΕΒΗΕ, www.ebhe.gr).
*Ο κ. Γιάννης Χάσκος είναι ιδιοκτήτης της εταιρείας «Χάσκος Α.Ε.Ε.», η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο των υδραυλικών, της θέρμανσης, της ηλιακής ενέργειας και των καπναγωγών.
