Άρθρο της κ. Αγοραστής Τόκα, μηχανολόγου μηχανικού ΑΠΘ
Τα προβλήματα υγρασίας έχουν απασχολήσει πολλές φορές την αρθρογραφία του «Θερμοϋδραυλικού», αλλά πολλοί ψυκτικοί ζητούν περισσότερη ενημέρωση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του πάγου στους ψυκτικούς θαλάμους, εκεί που κρίνεται η επάρκεια και η αποτελεσματικότητα των μηχανημάτων, των μέσων και των όσων ευθύνονται για την εύρυθμη λειτουργία μιας μονάδας.
Ένας απαράβατος κανόνας διατήρησης της ποιότητας προϊόντων, αλλά και της ορθής πρακτικής λειτουργίας ενός ψυκτικού θαλάμου, αξιώνει ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο θάλαμος, τόσο μεγαλύτερη η ανάγκη για αφύγρανση.
Η πραγματικότητα μάς έχει αποδείξει ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται σε θαλάμους με μεγάλη διακίνηση inbound και outbound ροών. Από την κίνηση εισερχομένων και εξερχομένων ροών, οι πόρτες των ψυκτικών θαλάμων συνήθως μένουν ανοικτές για μεγάλο χρονικό διάστημα, με μοναδικό μέτρο προστασίας μια «λωριδοκουρτίνα» από παχύ πλαστικό.
Με τη διαδικασία αυτή προκύπτει εναλλαγή της θερμοκρασίας του νωπού ή και προψυγμένου αέρα, εισχώρηση της υγρασίας και μετατροπή της σε πάγο. Κάπως έτσι δημιουργούνται επικίνδυνες συνθήκες ολισθηρότητας, ειδικά στις ζώνες φορτοεκφόρτωσης.
Επίσης ο πάγος επικολλάται και στην οροφή, με αποτέλεσμα να δημιουργεί σταλαγμίτες με κίνδυνο να καταπέσουν πάνω στους εργαζόμενους, καθώς και επικίνδυνες ανώμαλες επιφάνειες στο δάπεδο για τα περονοφόρα που κινούνται φορτωμένα.
Πάγος στην οροφή
Σε αποθήκες ταχείας διακίνησης προϊόντων (και μάλιστα ευαίσθητων) θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το φορτίο του πάγου πάνω στο πάνελ της οροφής και η διαστολή που προκαλείται από τον πάγο στους αρμούς των ενώσεων, μαζί με τη διάβρωση, μπορούν να καταστρέψουν το θάλαμο.
Επίσης δημιουργούνται ομίχλη, πάγος και χιόνι πάνω στα προϊόντα, ώστε να μην μπορείς να διαβάσεις ή να σκανάρεις ετικέτες. Ο θάλαμος πλέον γίνεται ένα περιβάλλον αφιλόξενο και επικίνδυνο για εργασία, η κίνηση των περονοφόρων οχημάτων γίνεται με μεγάλο ρίσκο, και συχνά δημιουργούνται ζημιές στον εξοπλισμό.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, τα ατυχήματα λόγω ολισθηρότητας στοιχίζουν στη βιομηχανία κατεψυγμένων τροφίμων περί τα 27,5 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Η λύση της αφύγρανσης
Είναι αδύνατο να εμποδίσουμε την είσοδο του νωπού αέρα μέσα στους ψυκτικούς θαλάμους. Μπορούμε όμως χάρη στην αφύγρανση να αφαιρέσουμε την υγρασία του αέρα, που αργότερα θα μετατραπεί σε πάγο. Η συμπύκνωση δημιουργεί ομίχλη γύρω από τις πόρτες και μειώνει δραματικά την ορατότητα.
Πέρα από τους λόγους ασφαλείας, ο πάγος εμποδίζει την απρόσκοπτη λειτουργία των ψυκτικών θαλάμων και των προθαλάμων, εφόσον για την ομαλή λειτουργία των ψυκτικών θαλάμων χρειάζονται συνήθως αρκετές εργατοώρες για την αφαίρεση του πάγου. Επίσης, ο πάγος επηρεάζει και την αποδοτικότητα του ψυκτικού μηχανήματος, ενώ αυξάνει την ανάγκη για απόψυξη και την θερμοκρασία.
Ο νωπός αέρας περιέχει νερό, και το νερό αυτό θα μετατραπεί σε πάγο μόλις έρθει σε επαφή με κρύες επιφάνειες. Η αφύγρανση αφαιρεί το νερό από τον αέρα και έτσι δεν δημιουργούνται προβλήματα στους αεροψυκτήρες, στα δάπεδα, στις πόρτες, στους τοίχους και στους προθαλάμους.
Περιορισμός μικροβίων
Η συμπύκνωση και ο πάγος στους αεροψυκτήρες μειώνουν την ψυκτική απόδοση. Παρόλο που ο αεροψυκτήρας μπορεί να μειώσει την υγρασία του κρύου αέρα, το νερό που συμπυκνώνεται πάνω στον αεροψυκτήρα προσθέτει ένα μεγάλο λανθάνον φορτίο στον αεροψυκτήρα, μειώνοντας έτσι το ποσοστό της θερμότητας που ο αεροψυκτήρας μπορεί να αφαιρέσει μέσα από τον ψυκτικό θάλαμο. Το νερό αυτό παγώνει πάνω στον αεροψυκτήρα δημιουργώντας προβλήματα και μειώνοντας την αποδοτικότητά του.
Η θερμοκρασία μέσα στον ψυκτικό θάλαμο αλλά και η θερμοκρασία τον προϊόντων αυξάνονται, και έτσι ξεκινάει η δημιουργία πάγου, που σταδιακά θα οδηγήσει στο σταμάτημα της λειτουργίας των ανεμιστήρων.
Οι αποψύξεις χρησιμοποιούνται συχνά για να αφαιρέσουν τον πάγο από τον αεροψυκτήρα προσθέτοντας όμως επιπλέον θερμότητα στον ψυκτικό θάλαμο. Γενικά, οι αποψύξεις γίνονται ακόμα και όταν υπάρχει πάρα πολύ λίγος πάγος στον αεροψυκτήρα, με αποτέλεσμα να προστίθεται ακόμη περισσότερη θερμότητα.
Συνήθως, οι αποψύξεις αυξάνουν κατά 5o C τη θερμοκρασία του ψυκτικού θαλάμου και καταναλώνουν ενέργεια 7-8 kW για έναν συνηθισμένο ψυκτικό θάλαμο με ηλεκτρικές αντιστάσεις. Οι διακυμάνσεις αυτές της θερμοκρασίας έχουν κακή επίδραση στο προϊόν. Ουσιαστικά, μειώνοντας τη συμπύκνωση γύρω από τον αεροψυκτήρα, μειώνουμε και την ανάγκη για ενέργεια.
Πολύ συχνά, η ενέργεια που χρησιμοποιείται για την απόψυξη είναι 4-5 φορές μεγαλύτερη από αυτήν που πραγματικά απαιτείται, λόγω της αναποτελεσματικότητας της διαδικασίας απόψυξης. Η παραπάνω ενέργεια που χρησιμοποιείται «χάνεται» μέσα στον ψυκτικό θάλαμο ή στον αεροψυκτήρα, και αυτή η θερμότητα θα πρέπει να αφαιρεθεί από το ψυκτικό μηχάνημα. Επιπλέον, η συμπύκνωση στους αεροψυκτήρες δημιουργεί προβλήματα μικροβίων αυξάνοντας τους κινδύνους για την ασφάλεια και υγιεινή των τροφίμων.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι αεροψυκτήρες είναι μολυσμένοι με μικρόβια τα οποία, για να μπορέσουν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν, χρειάζονται υγρασία, θρεπτικές ουσίες και κατάλληλη θερμοκρασία. Αφαιρώντας λοιπόν την υγρασία από τους αεροψυκτήρες και διατηρώντας χαμηλές θερμοκρασίες μέσα στους ψυκτικούς θαλάμους, περιορίζουμε την ανάπτυξη μικροβίων.
Γιατί πρέπει να προσέχουμε την οροφή
Η συμπύκνωση στην οροφή του ψυκτικού θαλάμου μπορεί να προκαλέσει κίνδυνο πυρκαγιάς εφόσον αυτή βρίσκεται κοντά σε καλώδια και ηλεκτρικό ρεύμα. Επιπλέον, καθώς το νερό πέφτει από την οροφή, δημιουργεί «γούβες» νερού.
Αυτό μπορεί να εμποδίσει τη λειτουργία των ανιχνευτών καπνού / φωτιάς, ενώ επίσης μπορεί να προκαλέσει ρήξεις στις μεταλλικές ενώσεις των panel, να καταστρέψει τη μόνωση και τελικά να την παγώσει.
Ακόμα και η παραμικρή αύξηση βάρους του panel, λόγω της διείσδυσης του νερού, μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της μονωτικής δυνατότητας και της αντοχής του (επιβάρυνση φορτίου ανά τ.μ.).
Αν η σχετική υγρασία διατηρείται σε επίπεδο τέτοιο που εξαλείφει τη συμπύκνωση, ο «στεγνός» αεροψυκτήρας θα λειτουργεί κανονικά διατηρώντας σταθερή θερμοκρασία μέσα στον ψυκτικό θάλαμο και, επιπλέον, η ψυκτική απόδοση του ψυκτικού συγκροτήματος θα βελτιωθεί.
Βιβλιογραφία
- Boast, M F G (2003). Frost free operation of large and high rise cold storage. Proc. Inst. R. 2002-2003. 6-1.
- 2. Evans, J A, Russell, S L, James, C and Corry, J E L (2004). Microbial contamination of food refrigeration equipment. Journal of Food Engineering 62 (2004) 225–232.
