Τα συστήματα κεντρικής θέρμανσης διακρίνονται κατά κανόνα σε δύο κατηγορίες: σε δισωλήνια (σχήμα 1) και μονοσωλήνια (σχήμα 2).
Τα μονοσωλήνια συστήματα επιτρέπουν τη μέτρηση θερμότητας σε επίπεδο ιδιοκτησίας, και γι’ αυτό από το 1985 αποτελούν την κυρίαρχη επιλογή στις νέες πολυκατοικίες. Όμως τα δισωλήνια συστήματα εξακολουθούν να πλειοψηφούν.
Στη συνέχεια εξετάζεται αναλυτικά η επέμβαση τοποθετήσεως των ατομικών μετρητών θέρμανσης τόσο ως προς την ενεργειακή όσο και την οικονομική πλευρά.
Τυπικό παράδειγμα μίας τέτοιας επέμβασης δίνεται στο σχήμα 3. Στο σχήμα αυτό παρατηρείται ότι εκτός του ατομικού μετρητή θέρμανσης (βλ. αριστερά) τοποθετείται επίσης και θερμοστατική κεφαλή (βαλβίδα) σε κάθε θερμαντικό σώμα (βλ. δεξιά), ώστε να επιτρέπει στο χρήστη να ρυθμίζει ακριβώς το επίπεδο της επιθυμητής θερμοκρασίας σε επίπεδο χώρου.
Οι ατομικοί μετρητές θέρμανσης έχουν τοποθετηθεί σε πολλές πολυκατοικίες στη χώρα μας, συνήθως μαζί με λέβητα συμπυκνώσεως σε αντικατάσταση του παλαιού λέβητα, και η ενεργειακή απόδοση των συστημάτων αυτών έχει αποδειχθεί στην πράξη.
Ενεργειακή απόδοση ατομικών μετρητών θέρμανσης
Μελέτες και έρευνες για την ενεργειακή απόδοση των ατομικών μετρητών θέρμανσης συνοψίζονται σε μελέτη από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δρέσδης.
Οι έρευνες που περιλαμβάνονται έχουν διεξαχθεί σε χώρες της κεντρικής ή βόρειας Ευρώπης και υποδεικνύουν μία εξοικονόμηση ενέργειας της τάξεως του 15 – 25%. Όπως αναφέρεται πιο πάνω, στη χώρα μας οι μετρητές αυτοί έχουν τοποθετηθεί με παράλληλη αντικατάσταση του υφιστάμενου λέβητα με λέβητα συμπυκνώσεως.
Βάσει πραγματικών μετρήσεων των αποτελεσμάτων πριν και μετά την επέμβαση αυτή, τα οποία παρουσιάστηκαν σε ημερίδα του Πανελληνίου Συλλόγου Διπλωματούχων Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων (ΠΣΔΜ-Η) το Μάρτιο του 2017, διαπιστώνεται ότι η επιτυγχανόμενη εξοικονόμηση ενέργειας είναι συχνά της τάξεως του 50%.
Επειδή όπως αποδεικνύεται η εξοικονόμηση λόγω εισαγωγής του λέβητα συμπυκνώσεως είναι της τάξεως του 35%, για περιπτώσεις όπου λειτουργεί η κεντρική θέρμανση έστω και περιορισμένα, η αναμενόμενη εξοικονόμηση ενέργειας σε ετήσια βάση εκτιμάται σε 10 – 15%, ενώ στον εμπορικό τομέα η αναμενόμενη εξοικονόμηση ενέργειας αναμένεται να είναι μεγαλύτερη.
Απώλεια βαθμού αποδόσεως λόγω της μειώσεως της φορτίσεως του λέβητα
Η κύρια αρνητική επίπτωση της τοποθέτησης ατομικού μετρητή θέρμανσης είναι συνακόλουθη μείωση του εποχιακού βαθμού αποδόσεως του υφιστάμενου λέβητα, αφού ο λέβητας λειτουργεί πλέον σε 24-ωρη βάση αντί για 6 έως 8 ώρες ημερησίως και επομένως ο παλαιός «ταυτοχρονισμός» των θερμικών φορτίων αντικαθίσταται πλέον από ετεροχρονισμένη λειτουργία των ιδιοκτησιών.
Πριν την επέμβαση, ο λέβητας λειτουργούσε υπό ένα μερικό φορτίο της τάξεως του 30 – 50%. Μετά την επέμβαση ο λέβητας θα λειτουργεί πλέον συνεχώς ακόμα και με ένα διαμέρισμα, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει ετεροχρονισμένα θερμικά φορτία με ένα συντελεστή ετεροχρονισμού της τάξεως του 50%.
Επομένως, το μέσο φορτίο του λέβητα μετά την επέμβαση με τους ατομικούς μετρητές θέρμανσης αναμένεται να είναι της τάξεως του 15 – 25%, ενώ συχνά πέφτει στο 10%. Γι’ αυτό, μαζί με την τοποθέτηση ατομικού μετρητή θέρμανσης είναι απαραίτητη και η αντικατάσταση του λέβητα με λέβητα συμπυκνώσεως.
Συνολική οικονομική αποδοτικότητα
Λαμβάνοντας υπόψη τα συνολικά κέρδη και τις απώλειες της ενεργειακής απόδοσης, συμπεραίνεται ότι η τοποθέτηση ατομικών μετρητών θερμότητας μπορεί να είναι οικονομικά ανταποδοτική μόνο σε περιπτώσεις όπου το σύστημα κεντρικής θέρμανσης είναι σχετικά σύγχρονο και διαθέτει λέβητα υψηλής αποδόσεως (χαμηλών θερμοκρασιών ή συμπυκνώσεως). Διαφορετικά, οι απώλειες βαθμού αποδόσεως του λέβητα εξαλείφουν σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη από την ορθολογική χρήση της ενέργειας η οποία οφείλεται στην ύπαρξη των μετρητών.
Η οικονομική απόσβεση της συνδυασμένης αντικατάστασης του λέβητα κεντρικής θέρμανσης και της τοποθέτησης ατομικού μετρητή θέρμανσης και θερμοστατικών κεφαλών στα σώματα της πολυκατοικίας, όπως αυτή έχει μετρηθεί από δεκάδες εφαρμογές στη χώρα μας, είναι της τάξεως των 2,5 ετών, ενώ παράλληλα οι συνθήκες θερμικές ανέσεως σε όλους τους χώρους των διαμερισμάτων βελτιώνονται δραματικά.
Αντιθέτως, η μεμονωμένη αυτονόμηση διαμερισμάτων με την τοποθέτηση ατομικών λεβήτων και τη σωλήνωση αυτών με το φυσικό αέριο απαιτεί συνήθως χρηματικά ποσά πολύ μεγαλύτερα από εκείνα της προτεινομένης λύσεως.
Δείτε τα σχήματα του άρθρου στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2019 του «Θερμοϋδραυλικού»
*Ο κ. Απόστολος Ευθυμιάδης είναι δρ. μηχανικός ΜΙΤ (1984), διπλωματούχος μηχανολόγος – ηλεκτρολόγος μηχανικός ΕΜΠ (1978), ενεργειακός σύμβουλος ΠΟΜΙΔΑ / UIPI.
